Bình-nguyên Lộc
Ông Ích
Thành đang thắt cà-vạt, thì thấy Hùng, người
con trai độc nhứt của ông cũng sửa soạn
để đi đâu đó.
- Con cũng
đi nữa sao?
Ông Ích Thành
hỏi con, mà mắt nhìn mãi vào cái “nơ” trong gương.
- Con đi học tối, ba à...
- Vậy à, đêm nay có
buổi học tối à?
- Dạ thưa có.
Ông Ích Thành hơi
bực mình, nhưng ông chỉ nhăn mặt một cái,
rồi bình tĩnh lại mà nói:
- Thôi được. Nhưng sau
buổi học, đừng đi chơi đâu hết, phải
về sớm đặng coi chừng nhà. Má mầy hôm
về dưới bà ngoại, có dặn kỹ lắm
đó, nói hai đứa ở mới nầy không tin cậy
được đâu. Tao thì đến khuya tao mới
về được.
- Dạ.
Cậu Hùng,
một thiếu niên mười bảy, nhìn cha ăn
mặc, đôi mắt cậu như nói lên tất cả
thán phục của cậu. Ông ích Thành, mặc dầu con
buôn, nhưng học rộng, cái gì cũng biết rành
mạch. Ông lại sành ăn mặc lắm, đó là
một chi tiết để tăng uy tín của ông nơi
con mắt bọn thiếu niên.
Hai cha con ra ngoài
cùng một lượt với nhau. Ông cha vừa lái xe ra
khỏi cửa ngõ thì cậu con cũng vừa thót lên
một chiếc tắc-xi.
Nhưng
cậu Hùng không đi học đêm, mà đi đến hai
ba nơi để rủ thêm bạn, rồi mới
bảo tắc-xi chạy tới một nhà khiêu vũ to kia.
Bọn
trẻ vào vũ trường giữa lúc đèn mờ, và
bận chọn bàn nên chưa thấy gì hết.
Họ
ngồi sát bìa sân gỗ. Đó là những người con
trai sơ-mi bỏ ngoài, áo hở cổ, khác hẳn với
những ông đứng tuổi, ăn mặc đàng hoàng
và có vẻ đi dự tiệc trong bộ lễ phục
hơn là đi phiếm du tiêu khiển như họ.
Ngoài sân, khách
khiêu vũ giống như những bóng hình trên mặt
đèn kéo quân, lũ lượt lướt qua trước
mặt họ, không biết bao nhiêu lần.
Hùng chỉ ngó
chăm chỉ xuống sân, nhưng chập chập cậu
lại điểm tên: Hồng, Liên, Yến, Vui, Cúc… Ấy,
cậu đã thuộc lòng những bàn chơn của vũ
nữ, thấy là biết của ai ngay, không cần nhìn cao
hơn nữa. Cùng một lúc với cuộc điểm bàn
chơn, cậu thưởng thức bước đi của
khách, cũng ở nơi đó: có những bước chơn
bông gòn, và trái lại, có những bước chơn treo chì,
cả hai thứ đều hay, bước nhẹ nhàng làm
chàng sảng khoái, bước nặng giúp chàng vui
cười.
Hùng, quả
nhiên, bật cười lên, làm một hột đậu
rang trong miệng cậu bị bắn vọt ra ngoài.
- Gì mà vui dữ vậy? Quí hỏi.
- Tao vừa nghĩ ra một
điều thật ngộ nghĩnh, là những cô có tên
xấu, như tên Vui chẳng hạn, là những cô mang tên thật,
còn những cô có tên thơ mộng, toàn mang tên giả
cả.
- Ấy thế mà tên Hà Đình
của em là tên thật đó! - Cô vũ nữ quen,
người Bắc, đang ngồi cùng bàn với họ,
đính chánh như vậy.
- Tôi không nói cô, cô là trường
hợp đặc biệt mà...
Bỗng Hùng
nín lặng. Cả bọn đều ngạc nhiên nhìn anh chàng
lắm lời nầy. Vẻ mặt kinh hãi của anh ta,
khiến họ đoán thấy anh ta đang tái mặt trong
bóng mờ. Họ nhìn theo hướng ngó của anh ta, thì
tầm mắt họ chạm phải một đôi giày
không có gì đặc sắc, nhưng phủ trên giày ấy,
một miệng ống quần màu hơi quen.
Mắt họ
leo ống quần, thấy nó to lần lần và ở phía
trên, nó to quá, cho họ biết rằng, người mặc
quần ấy là một ông bụng bự. Họ chợt
hiểu, và ngước nhìn lên, thì thấy, quả đó là
ông Ích Thành.
Ông Ích Thành
cũng vừa thấy bọn trẻ, cũng ngạc nhiên và
kinh sợ, và vội đưa mắt đi nơi khác.
Xuân, Quí và
Nhạc vụt cười lên.
- Gì thế các anh? - Cô Hà Đình
hỏi.
- Bố con đụng đầu
nhau kêu cái cộp.
- Thế à! Ông cụ là ông nào?
- Cái ông cà-vạt con trai và giày chó vá
kìa.
Hùng nhìn
sững cha cậu, bấy giờ đã đi xa qua
đầu sân bên kia với vũ nữ. Ông cụ nghẻo
đầu, làm mùi một cách vô duyên, trông buồn
cười muốn chết.
Hùng thấy
cha cậu già quá, già hơn ngày thường nhiều, giữa
đám vũ nữ trẻ trung ấy, và cậu có cảm
giác đang đọc một bài thất ngôn bát cú in xen vào
một tập thơ tự do. Mà đó là một bài
đường luật rất xoàng. Đó không phải là
một người cao niên, vốn sành ăn chơi, cố
vui vớt vát, mà là một ông cụ thật thà, tập tành
son trẻ. Nhưng dầu thuộc hạng già nào, ông
cụ cũng chẳng coi được, khi vào đây.
Khi ông Ích Thành
và vũ nữ trôi trở lại, Hùng thấy ông thở
hổn hển mà quay, cậu tưởng chừng như
nghe hơi thở ồ ồ của cha, một ông cha
lỗi lạc, mà trước kia, cậu thấy làm cái gì cũng
trôi chảy, dễ như chơi.
Hồi nãy,
cậu ta hoảng sợ, khi bị cha bắt chợt
giữa chốn ăn chơi. Nhưng bây giờ, không
những cậu không còn sợ hãi nữa, mà còn có bụng
khinh thường ông cụ là khác.
Con
người đứng đắn, nghiêm trang thế kia,
lại cũng chui đầu vào đây à? Nào đâu
những lời gia huấn khắt khe, nào đâu những
lời khen ngợi của bạn hữu ông cụ và chính
của bà cụ nữa, bà cụ luôn luôn tự hào với
bạn hữu rằng, bà có một ông chồng đứng
đắn số một trên đời.
Và từ
thuở giờ, cậu quen thấy ông cụ ngồi trên
một cái bệ cao nghệu, oai phuông, lẫm liệt, làm
gì cũng thật tài, từ việc lớn cho chí việc
thắt cà-vạt. Hôm nay, cái vụng về của ông
cụ khiến cậu cảm tưởng như ông cụ
bỗng dưng ngã xuống khỏi bệ một cái
rầm.
Năm ngoái,
vào đây lần đầu, cậu cũng đã vụng
về. Nhưng con trai vụng về thì xem vẫn
được. Đến như cuộc tập sự trái
mùa của một bậc cao niên, thì nghe nó tủi tủi làm
sao!
Một ý
nghĩ bỗng làm Hùng đau xót vô cùng. Cậu nhớ
đến những chú chệt già, cả đời
cần cù tiện tặn, ăn hàm-yũu
[1] và ngủ trên một cái thùng gỗ, đến lúc
sáu mươi chợt thấy mình gom được
nhiều tiền lắm rồi, nên nghĩ đến
hưởng thụ. Nhưng nào có biết đời có gì
để hưởng, thôi thì cưới vợ bé vậy,
mà cưới một cô thật trẻ. Làm như cái
trẻ thơ ấy bù được tất cả
những cái mà chú ta không được hưởng.
Hùng đau xót
vì nhớ lại, cha cậu cũng đã cần cù tiện
tặn để dựng cơ nghiệp. Ông cụ không dám
hưởng gì cả và bây giờ, chừng như giựt
mình tiếc rẻ, nên vội vàng chạy lượm mót của
trời chăng? Thương lắm ôi!
Hùng lại
đau xót mà thấy mình đâm ra xem thường cha,
muốn không, cũng không được nữa.
Cậu có
muốn hạ bệ ông cụ đâu. Tự dưng, ông
cụ ngã, có muốn đỡ, đỡ cũng chẳng
kịp, có muốn lờ đi, cũng đã trót chứng kiến
rồi.
Đèn sáng lên.
Người nữ ca sĩ Trung Hoa họ Mạc bắt
đầu trổi giọng và sân gỗ giống như
hồ tắm sắp đóng cửa, khách tắm vội lên
hết trên bờ.
Hùng liếc
nhìn cha, thì thấy ông cụ từ giã bạn rồi đi vòng
để ra cửa, tránh xóm cậu đang ngồi.
*
* *
Bữa cơm
trưa hôm đó, đáng lý thì vui vẻ lắm. Bà cụ
đi xa mới về, ông cụ lại vừa trúng một
vụ có lời to.
Nhưng bà
cụ ngạc nhiên lắm mà thấy chồng, con như là bỡ
ngỡ với nhau. Thằng Hùng hôm nay sao mà có vẻ tự
tôn thế ? Đó là một thứ mặc cảm, mà nó luôn
luôn có và không giấu ai được, mỗi lần nó
đắc thắng về học hành hay về thể thao.
Tự tôn
nhưng lại trốn mắt cha, trong khi ông Ích Thành cứ
rình xem cử chỉ của nó, mà lo lắng thì lộ rõ trên
mặt ông.
Bà Ích Thành
đoán biết có chuyện gì xảy ra ở nhà nầy, lúc
bà về quê, và chuyện đó rất là khó nói ra.
Ông Ích Thành rình
con, rồi nghĩ bụng: “Nó đã bắt chợt mình
sống vội, vớt vát mật mỡ ở đời,
chắc nó không khỏi triết lý rằng, còn trẻ
phải chơi cho chán chê ra, kẻo già phải hối hận.
Như thế nầy thì nguy to, nó mà lấy cái triết lý
rẻ tiền ấy làm phương châm, thì hỏng.
Vậy mình phải cố gắng cứu vãn tình thế
mới được.”
Để
đánh tan không khí lạnh lẽo, bà Ích Thành hỏi
chồng:
- Ông biết tên Vĩnh Xương
không?
- Phía bên chồng sắp
cưới của con ông Hạo hử ?
- Ừ, bên đó làm sao,
theo ý ông?
- Nghe nói thằng ấy
ăn chơi bạt mạng, không ra gì đâu.
Hùng mỉm
cười ngạo nghễ, bụng cậu nói thầm câu
sau đây nhưng ông Ích Thành lại nghe rõ mồn một: “Thôi
đi ông, ông cũng đi nhảy như ai, thì ông, thằng
đó và tôi đều chung một xuồng với nhau,
chớ lạ gì mà chê bai người ta, ông lại còn tệ
hơn bọn tôi, là ông trễ xuồng, cố nhảy nai
theo người ta, trông lố bịch quá đi mất!”
Ăn cơm
xong, ông Ích Thành nói chuyện với con bằng tiếng
ngoại quốc:
- Qua bên bàn giấy, ba có chuyện
cần nói riêng với con.
Hùng đoán ông
cụ định hối lộ cậu một số
tiền, để cậu khỏi mét thót với mẹ
sự chùng lén của ông.
Cậu suy
nghĩ để lập thái độ. Cậu có thể
khai thác bí mật ấy mãi mãi để tống tiền ông
cụ, và ông cụ sẽ là mỏ vàng không bao giờ
cạn. Làm thế, cậu lại có lợi về tinh
thần: cậu được bạn, được
người tùng đảng trong cuộc truy hoan, khỏi lo
bị quở mắng, nếu thi hỏng.
Nhưng
cậu không phải là một thiếu niên tệ
đến thế, nên cậu định sẽ long
trọng hứa bưng kín miệng bình cho cha an lòng, và
quyết định từ chối tiền hối lộ.
Ông Ích Thành
mời con ngồi trước bàn giấy như là tiếp
khách làm ăn. Ông cúi đầu nhìn tờ giấy chậm
lót bàn màu hường lợt rất lâu, đoạn
đột ngột, ông hỏi:
- Năm nay con bao lớn?
Hùng ngạc
nhiên hết sức. Sao ông cụ lại to gan thế? Ông
cụ hỏi tuổi cậu để cậu phải khai
ra rằng, cậu chỉ mới mười bảy thôi,
để rồi cụ chụp lời thú nhận còn
trẻ măng ấy mà mắng cậu là còn trẻ mà đã
hư thân à?
Hùng
quyết chí đương đầu với cha và đáp
hơi thách đố:
- Con mười bảy, thưa ba.
- Vậy hà! Thì ra con đã
gần thành nhơn rồi!
Ông cụ
hỏi thật tình và thật tình ngạc nhiên trước
lời khai tuổi tác của con. Ông cứ ngỡ con ông còn
bé bỏng như ngày nào và không thấy được
rằng, nó dùng dao bào của ông mà cạo râu mép từ
mấy tháng nay rồi.
- Nè con - ông Ích Thành nói sau mấy
lần do dự - Con đã lớn, nên ba kêu con vô đây
để cho con biết một việc quan trọng. Ba xem
con như một người bạn.
Hùng cụt
hứng. Cậu giống như một con dê mới mọc
sừng, đang giang hai chơn trước, gầm
đầu xuống, sừng chĩa tới trong một dáng
điệu sẵn sàng chờ đợi địch
thủ. Nhưng địch thủ lại không tấn công,
khiến cậu ta tiu nghỉu.
Câu hỏi
mỉa mai của cậu làm cho ông Ích Thành phải bối rối
thêm một lần nữa:
- Thưa ba, ba mới nhận ra là
con đã lớn, từ lúc con vào đây. Vậy sao ba
lại quyết nói chuyện quan trọng với con từ
hồi ăn vừa xong?
Ông ích Thành
bậm môi vì tức giận, nhưng buồn cười cho
mình và cho cái cứng đầu của cậu con trai, nó là
hình ảnh trung thành của tánh bướng bỉnh của
ông, thuở ông còn niên thiếu.
Không đáp
lời con, giây lát sau, ông nói:
- Ba cho con hay rằng, lúc nầy ba
viết báo.
- Vậy hả? Ba
viết báo làm chi. Công việc làm ăn không đủ choán
hết thì giờ của ba sao?
- Ba bận lắm.
Nhưng bây giờ, ba có tiền, ba lại đâm ra háo danh.
Hùng
cười và nói thay cha:
- Nên không kịp tranh cử Hội
Đồng, thì ba viết báo vậy.
Ông Ích Thành
cũng cười, rồi tiếp:
- Quan trọng không phải ở
chỗ viết báo, mà ở chỗ viết báo thì dễ
bị nguy. Ba viết phóng sự hay phanh phui chuyện người
ta, có thể bị hại lắm. Ba cần báo cho con
biết, để...
- Ba sợ lắm thì
viết làm chi cho mất công lo.
- Không, ba không sợ lắm,
ba chỉ báo cho con biết vậy thôi. Nếu rủi ba có
bề gì, thì ít ra, gia đình cũng rõ ai ám hại ba...
Hai cha con làm
thinh giây lâu, rồi ông Ích Thành lại tiếp:
- Độ nầy ba viết
về tiệm nhảy, nên ba hay la cà ở các nơi đó
để thu thập tài liệu.
Nghe câu đó,
Hùng chợt hiểu; cậu buồn cười quá, không cầm
được, nên bật cười to lên.
- Sao con lại cười? Ông Ích
Thành ngạc nhiên hỏi.
- Thưa ba. - Hùng đáp sau cơn
cười - Ba không cần gì cố cắt nghĩa sự
có mặt của ba trong “Móng Trời” đêm đó. Con đã
lớn, thì con phải hiểu rằng, ai cũng có
quyền sống riêng cả! Không, con không dám khinh ba đâu,
con không đạo đức lắm đâu. Nhưng con thú
thật với ba rằng, con bớt kính phục ba hơn khi
trước. Bớt kính phục nhưng thương hơn,
vì thấy ba trễ đò và yêu hơn, vì thấy ba là
bạn của con. Sao con lại bớt kính phục ba, thì ba
đã biết. Và ba không làm gì được để gây
uy tín lại cả. Nếu ai xô ba xuống khỏi bệ,
thì ba có thể leo trở lên và người thân của ba
sẽ giúp ba trong việc ấy! Nhưng khi mà chính ba tự
hạ bệ, và con đã trót thấy, thì không làm sao…
Ông Ích Thành
giận tím mặt, đấm xuống bàn một cái rầm,
rồi hét:
- À, mầy lại dạy đời
tao hả?
- Thưa ba, con đâu dám.
Nhưng ba đã xem con là bạn thì … Thôi, con xin phép ba.
Hùng
đứng lên, đi ra cửa một nước. Ông Ích
Thành cắn môi dưới, lòng đau cái niềm đau ê
chề, khi người ta bị người thân yêu hất
hủi.
Thế là
hỏng cả! Ông Ích Thành than thầm giây lát sau đó. Nó
sẽ đi chơi bạt mạng, không sợ ai nữa,
mà càng không sợ lương tâm nó, vì lương tâm nó
sẽ im đi, khi nó đưa cái triết lý tai hại “hái
lấy ngày qua” ra.
Ông Ích Thành
chống tay lên bàn viết, ôm đầu mà tuyệt
vọng.
Thế là
hỏng cả! Mình đã tự hạ bệ! Hột kim
cương giả, khi đến lúc tự mờ
nước chiếu, không trời đất gì làm cho nó chói
sáng lại được hết.
Bỗng, ông
cha vừa mất uy tín, hạ tay xuống, ngước
mắt lên. Mặt ông, bấy giờ, sao lại hớn
hở như tình thế thình lình biến chuyển có
lợi cho ông. Ông mỉm cười, rồi lẩm bẩm
một mình: “Hỏng, nhưng chưa hoàn toàn sụp
đổ! Nó đã biết nói sự thật ấy thì
chắc không bao giờ nó tự hạ bệ trong
đời nó. Hà...hà...ít ra cuộc gặp gỡ không may
cũng cho nó được một bài học hay: tự
hạ bệ là chết!”
-----------------
ghi chú của người chép lại:
[1] hàm-yũu
(hàm-yểu) dịch âm từ tiếng Quảng Đông,
nghĩa đen là dầu mặn, được dùng ở
Việt Nam để gọi nước
tương Tàu, về sau, theo đà cải thiện
phẩm chất cũng như phương pháp sản
xuất, có lúc gọi là tàu-yểu (dầu đậu (nành)), và
sau cùng gọi là tàu-vị-yểu
(dầu đậu (nành) có hương vị).
No comments:
Post a Comment